सोन्याचे दर रोज का बदलतात आणि हे दर ठरतात तरी कसे, हे समजून घेण्यासाठी खाली दिलेली माहिती अगदी सोप्या मराठी भाषेत सांगितली आहे, जी ५वी इयत्तेच्या विद्यार्थ्यालाही समजेल.
सोन्याचे दर ठरवण्यासाठी खूप साऱ्या गोष्टी कारणीभूत असतात.
सगळ्यात आधी, जगभरात सोन्याची खरेदी आणि विक्री कशी चालते, हे बघितले जाते. जर जगभरात सोन्याला जास्त मागणी असेल आणि बाजारात सोने कमी असेल, तर त्याचे दर वाढतात. आणि उलट झालं, म्हणजे सोने खूप असेल पण लोक खरेदी करत नसतील, तर दर कमी होतात.
दुसरी महत्वाची गोष्ट म्हणजे “डॉलर” म्हणजे अमेरिकेचे चलन. भारतात जेव्हा डॉलर महाग होतो आणि रुपया कमी होतो, तेव्हा भारतात आयात केलं जाणारं सोने महाग पडतं. त्यामुळे आपल्या देशातही सोन्याचे दर वाढतात.
भारतात सण-उत्सवांच्या काळात, जसं की दिवाळी, दसरा, गुढीपाडवा किंवा लग्नसराईमध्ये, लोक जास्त प्रमाणात सोनं खरेदी करतात. त्यामुळे त्या वेळेला सोन्याची मागणी वाढते आणि त्यामुळे दरही चढतात.
सरकारचे नियमही महत्त्वाचे असतात. सरकार सोने आयात करण्यावर कर लावते, जसे की जीएसटी (GST) आणि टीसीएस (TCS). हे कर वाढले तर सोन्याचे दरही वाढतात.
महागाई वाढली की लोकांना पैशाचा खरा उपयोग कमी वाटतो. म्हणून ते आपले पैसे वाचवण्यासाठी सोन्यात गुंतवणूक करतात. यामुळे सोन्याची मागणी वाढते आणि दर चढतात.
बँकेचे व्याज कमी झाले की लोक पैसे बँकेत न ठेवता सोनं खरेदी करतात. त्यामुळे मागणी वाढते आणि दरही वाढतात. पण जर बँकेचे व्याज जास्त असेल, तर लोक सोनं न घेता पैसे बँकेत ठेवतात. अशा वेळी सोन्याच्या मागणीवर परिणाम होतो आणि दर कमी होतात.
जेव्हा तुम्ही सोन्याचे दागिने खरेदी करता, तेव्हा फक्त सोन्याचा दर भरावा लागत नाही. त्यात अजून काही पैसे लागतात.
- पहिला खर्च असतो घडणावळ शुल्क म्हणजे ज्वेलरने दागिना बनवण्यासाठी घेतलेले पैसे. हे दागिन्याच्या प्रकारावर आणि डिझाइनवर अवलंबून असते.
- दुसरा खर्च असतो जीएसटी म्हणजे वस्तू आणि सेवा कर. हे कर दागिन्याच्या किमतीवर आणि घडणावळ शुल्कावरही लागतो.
- जर तुम्ही खूप जास्त रक्कम खर्च करून सोनं घेत असाल, तर टीसीएस नावाचा करही लागू होतो.
म्हणून जे दर आपण न्यूजमध्ये किंवा वेबसाइटवर बघतो, त्यापेक्षा दागिन्याचे दर जास्त असतात. नेहमी योग्य आणि अचूक दर जाणून घेण्यासाठी जवळच्या सोनाराकडे जाऊन विचारलेलं बरं.