भारतामध्ये महिलांसाठी अनेक योजना चालू आहेत. यामध्ये “शिलाई मशीन योजना” खूप खास आहे. ही योजना खास करून गावात राहणाऱ्या महिलांसाठी आहे. योजनेचा उद्देश असा आहे की महिलांनी घरबसल्या काम करून पैसे कमवावेत. यामुळे त्यांना घर खर्चासाठी मदत होते आणि त्या स्वतःच्या पायावर उभ्या राहू शकतात.
आजच्या काळात सगळ्या गोष्टी महाग झाल्या आहेत. त्यामुळे घरातील महिलांना जर पैसे कमवायची संधी मिळाली, तर ते खूप फायदेशीर ठरते. ही योजना महिलांना स्वावलंबी बनवते.
या योजनेत एक शिलाई मशीन मिळते. त्याची किंमत जवळपास १५,००० रुपये असते. पण सरकारकडून त्यावर ९० टक्के सवलत मिळते. म्हणजेच फक्त १,५०० रुपये भरून महिलेला मशीन मिळते. त्यामुळे गरीब घरातल्या महिलांसाठी ही खूप चांगली संधी आहे. त्यांना मोठे पैसे खर्च न करता स्वतःचा व्यवसाय सुरू करता येतो.
या योजनेसाठी काही अटी आहेत. अर्ज करणारी महिला ही गावात राहणारी असावी. शहरात राहणाऱ्या महिलांना ही योजना लागू नाही. त्याचबरोबर कुटुंबाचे वर्षाचे उत्पन्न १.५ लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे. अर्ज करणारी महिला गरीब असावी आणि तिच्याकडे रेशन कार्ड किंवा गरीबी दाखवणारे प्रमाणपत्र असावे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्या महिलेला खरंच काम करायची इच्छा असावी.
या योजनेसाठी अर्ज करणे सोपे आहे. महिलांनी जवळच्या पंचायत समिती किंवा जिल्हा परिषद कार्यालयात जाऊन अर्ज करायचा आहे. त्यासाठी आधार कार्ड, उत्पन्नाचा दाखला, रेशन कार्ड आणि राहाण्याचा पुरावा लागतो. सरकारने ही प्रक्रिया खूप सोपी ठेवली आहे जेणेकरून जास्तीत जास्त महिलांना याचा फायदा मिळावा.
ही योजना आर्थिकदृष्ट्या खूप उपयोगी आहे. महिला घरातच शिवणकाम करू शकतात. त्या कपडे शिवू शकतात, फाटलेले कपडे दुरुस्त करू शकतात, ब्लाउज तयार करू शकतात. या कामातून त्यांना महिन्याला ३,००० ते ८,००० रुपयेपर्यंत पैसे मिळू शकतात. यासाठी त्यांना घराबाहेरही जावं लागत नाही. घरात राहून इतर जबाबदाऱ्या सांभाळतच काम करता येते. कामाचं वेळापत्रक सुद्धा स्वतः ठरवता येतं. ग्राहक वाढले की कमाईसुद्धा वाढते. घरच्यांसाठी कपडे तयार करून पैसेही वाचतात.
या योजनेमुळे महिलांचा आत्मविश्वास वाढतो. त्या स्वतः काहीतरी करू शकतात याचं समाधान मिळतं. त्या कुटुंबात निर्णय घेण्यात भाग घेतात. समाजात त्यांना आदराने पाहिलं जातं. त्या आता दुसऱ्यांवर अवलंबून राहत नाहीत. गावातील महिलांना बाहेर काम करायला अडचण येते. पण ही योजना घरात बसून काम करण्याची संधी देते. त्यामुळे सामाजिक बदलही शांतपणे घडतो.
या योजनेतून महिलांमध्ये व्यवसाय सुरू करण्याची इच्छा तयार होते. त्यांना खरेदी-विक्री, ग्राहकांशी बोलणे, काम वेळेत पूर्ण करणे यासारख्या गोष्टी शिकायला मिळतात. काही महिला पुढे मोठा व्यवसायही सुरू करतात. त्या इतर महिलांना शिकवतात, गट बनवतात आणि सगळ्यांनी मिळून काम करतात. अशा प्रकारे एक योजना अनेक नवीन संधी तयार करते.
जर गावातील अनेक महिलांनी एकत्रितपणे ही योजना घेतली, तर सगळ्या गावात चांगला बदल होतो. शिलाई कामासाठी लागणारे धागे, बटणे, कापड अशी सामुग्री विकणाऱ्या दुकानदारांनाही फायदा होतो. महिलांच्या गटांमध्ये एकमेकांना मदत मिळते. सगळ्याजणी मिळून काम करत असल्याने नवे विचार आणि योजना तयार होतात. यामुळे गावाचा आणि संपूर्ण समाजाचा विकास होतो.
ही योजना फक्त महिलांना मदत करणारी नाही, तर संपूर्ण कुटुंब, गाव आणि समाजासाठी उपयुक्त आहे. महिलांना आत्मनिर्भर बनवणारी ही योजना खरोखरच खूप उपयोगी आहे.